Monsters dagen de school uit

Monsters Assembly is een nieuw collectief, speciaal opgericht voor deze tentoonstelling. Wat bracht jullie samen?

Leonardo Delogu
Gosie en Helga (Baert) bedachten het project voor wpZimmer, en nodigden Carolina en mij uit om deel te nemen. Toen we elkaar voor het eerst ontmoetten, werd meteen duidelijk dat we veel gemeen hadden, ondanks onze verschillende achtergrond. We benaderen kunst op dezelfde manier en zijn allemaal bezig met onderzoek van hoe we waarnemen. Deze waarneming bestuderen vanuit een politiek perspectief was ons gemeenschappelijke uitgangspunt.

Gosie Vervloessem
Bij wpZimmer staat de ontwikkeling van de artistieke praktijk centraal. Hoe kunnen we ons organiseren, als organisatie in transitie? wpZimmer onderzoekt alternatieve organisatiemodellen, weg van de klassieke machtsstructuren. Dit wordt dan ook mooi weerspiegeld in de Monsters School, denk ik.

Hoe kwamen jullie op de bijzondere naam van de Monsters Assembly?

Gosie Vervloessem
Ik betrek graag “monsters” in mijn werk, zoals in een eerder project dat ik deed in het Middelheimmuseum. Ik onderzocht daarbij hoe het museum een platform kan zijn voor een dialoog over onzichtbare monsters en ongehoorde stemmen. Toen ik hierover sprak met Leonardo en Carolina, voelden we meteen verwantschap. We houden ons, elk op onze eigen manier, bezig met monsters in onze artistieke praktijk. Vandaar het begin van onze samenwerking. Die is op zichzelf een ‘monsterlijk’ wezen: een collectief waar verschillende mensen, met verschillende regels, zich bij aansluiten.

Carolina Mendonça
Een monster bestaat vaak uit verschillende delen die niet noodzakelijk samenhangen. Kijk naar het monster van Frankenstein: dat is samengesteld uit verschillende lichaamsdelen van verschillende personen uit verschillende periodes. Deze elementen staan normaal los van elkaar, maar door ze samen te brengen ontstaat iets ‘monsterlijks’, iets unieks.

Dit is wat ons interesseert in de Monsters School: hoe kunnen we verschillende elementen combineren die normaal niet naast elkaar bestaan? En hoe kunnen deze combinaties ons in nieuwe richtingen leiden? Hoe staan ze ons toe om ‘een ander’ te worden, zonder onszelf te verliezen?

Een monster wordt ook vaak gemarginaliseerd, of beschouwd als ‘de andere’. Wat gebeurt er als we het omarmen in plaats van uit te sluiten? Dát gaan we onderzoeken. Tijdens onze Monster Picnics nodigen we het publiek uit om mee te discussiëren. Zodat de deelnemers daarna misschien met andere ogen kijken naar het kunstpark, en daarin ook monsters zien. Het park wordt immers bewoond door vele entiteiten. Samen maken we deze ‘monsterlijkheid’ in het park nog wat groter.

Kan je ook de betekenis achter het woord “Assembly” uitleggen?

Gosie Vervloessem
De ‘Assembly’ komt voort uit de uitnodiging om op een ándere manier samen te komen. We vroegen ons af: hoe kunnen we ons anders organiseren? Wie mag erbij, wie heeft een stem aan tafel? Met dit soort vragen kregen we bij wpZimmer te maken, als organisatie in transitie.

Daarom vormen we een ‘assembly’, een assemblage, zoals ook het Middelheimmuseum een assembly is tussen verschillende entiteiten: de sculpturen met elk hun eigen geschiedenis, maar ook de geschiedenis van het park, de ecologie, … Alles samen vormt één gelaagd geheel.

Sommigen van jullie geven les, of hebben traditionele pedagogische kennisvormen gevolgd. Wat is jullie positie in de Monsters School? Hoe moet het publiek deze school opvatten?

Leonardo Delogu
Vandaag worden scholen vaak herleid tot plaatsen om professionals te worden. Ons doel is om dit idee van de school als voorbereidingsplaats voor “productieve tijd” ongedaan te maken. Wij willen net ruimte maken om tijd te verliezen, om níet-productief te zijn, om onproductieve tijd door te brengen.

We onderzoeken daarvoor wat we met elkaar gemeen hebben en wat we willen delen. Natuurlijk geven we elk een zekere input wanneer we samen zijn, we delen onze gedachten met elkaar. Maar het achterliggende idee is dat we geen nieuwe informatie nodig hebben. We zoeken gewoon een nieuwe manier om voort te bouwen op de gemeenschappelijke kennis die we al in ons hebben.

Gosie Vervloessem
We hebben het op school vaak over “iemand worden”. We willen nu net uitstappen uit deze kapitalistische vorm die doorheen het schoolsysteem onze lichamen en geesten disciplineert.

Carolina Mendonça
Het is frappant in welke mate de school mensen disciplineert. Niet alleen door de lessen die worden onderwezen, ook de structuur van de school zelf draagt ideologische kennis over. Vaak wordt dit als ‘natuurlijk’ afgedaan, maar eigenlijk zijn deze constructies opgezet om vooral de kapitalistische samenleving beter te doen draaien.

Het hele opzet van de Monsters School is om bepaalde ideeën over wat het betekent om te leren, of om gedisciplineerd te worden, ongedaan te maken. Is er een bepaalde machtsrelatie tussen degene die weet, en degenen die niet weten? Als we experimenteren met een andere structuur, kunnen we deze traditionele machtsrelaties misschien wel ongedaan maken. En als we deze relaties ongedaan maken, wat leren we dán?

Leonardo Delogu
Het 'onverwachte aspect is ook belangrijk. Onze schoolkalender is niet volledig gepland, omdat we onze ‘monsterlijkheid’ als geheel zullen tegenkomen, en nog niet kunnen inschatten hoe ruim die zal zijn.

Het is dus heel anders dan het gangbare idee van wat er op school gebeurt. We zullen géén traditionele verticale kennisoverdracht hebben, nee, we willen ruimte creëren waarin het onbekende en onvoorziene kan opduiken, iets wat we niet kunnen controleren. Een groot deel van wat er in juli zal gebeuren, weten we dus nog niet.

Jullie hebben voor de school acht deelnemers uitgenodigd, die elk een eigen kennis meebrengen. Hoe verliep het selectieproces?

Leonardo Delogu
De uiteindelijke groep is eigenlijk het gevolg van een willekeurige selectie. We deden niet echt een open oproep. We praatten over dit concept met mensen waarvan we wisten dat ze er ergens verbonden mee zijn. Als je een steen in het meer gooit, deinen de cirkels uit... Zo begonnen we verschillende personen bij onze gesprekken te betrekken. Of ze al dan niet zouden deelnemen, was een gezamenlijke keuze.

Carolina Mendonça
Het was inderdaad geen echte selectie maar eerder een verderzetting van de gesprekken die we voerden. Het concept resoneerde al bij deze personen. Ze voelden dat ze deel uitmaakten van de Monsters School, zelfs al werd de school niet eens genoemd. Het was dus eerder een erkenning van gemeenschappelijke zaken en het samen omgaan met verschillen. Monsterlijkheid gaat net over het erkennen van de verschillen en het voelen van resonanties.

Wat zouden jullie graag bereiken met dit project is afgelopen? Wat gebeurt er daarna met Monsters Assembly?

Carolina Mendonça
Moeilijk om daar nu concreet op te antwoorden, al zou het wel iets moois kunnen worden. Tijdens de Monsters School is er een soort gezamenlijke onderdompeling. We verlangen met zijn allen ruimtes en contexten te creëren waar dingen anders mogen worden gedaan. Waar we kunnen onderzoeken hoe we zijn, wie we zijn, wat onze lichamen kunnen, wat we nodig hebben, en dergelijke. Zodra we beginnen te voelen dat dit soort school mogelijk is, zullen we deze nieuwe benadering verder verdedigen.

Sowieso wordt het een transformerende ervaring. Daarna zullen we verschillende richtingen kunnen inslaan. Het is mijn wens om net deze onvoorziene dingen te observeren die uit deze school kunnen voortkomen. Een maand is misschien maar kort, toch voel ik de potentie dat dit zich op onvoorziene manieren kan verspreiden. Er is een kleine capsule van kracht die in vele richtingen kan gaan. Ik wil me daar graag in smijten en observeren waar het heen gaat.

Leonardo Delogu
Ik zou ook willen benadrukken dat het verkennen van deze 'onproductieve tijd' noodzakelijkerwijs betaald wordt. De mensen die we hebben uitgenodigd voor de school worden ervoor betaald. In onze kapitalistische samenleving is dit een politiek statement. Vaak is het andersom en moet je net betalen om te mogen deelnemen.

Gosie Vervloessem
Voor wpZimmer is het ook interessant om te onderzoeken welke instrumenten we kunnen creëren tijdens de school. Hoe kunnen we die achteraf implementeren in onze organisatie, of bijvoorbeeld in de organisatie van het Middelheimmuseum? Deze instrumenten zijn geen doel op zich, we weten niet wat het resultaat wordt. Toch zijn we benieuwd hoe we sommige zaken kunnen vastleggen en wat we daarna kunnen doen, met alle deelnemers. Het zou fijn zijn mochten we hier achteraf niet enkel aan de slag gaan bij wpZimmer, maar als we die ook naar andere plekken kunnen brengen.

Carolina Mendonça
Wat ik heb geleerd, is dat áls we bepaalde ideeën ongedaan willen maken, we dan ook onze verwachtingen van wat eruit kan komen, ongedaan moeten maken, omdat onze verbeelding sterk wordt beïnvloed door wat we kennen. Als we dus iets ongedaan willen maken, is het belangrijk om dat idee van waar we naartoe gaan, op te schorten, zodat we ons echt kunnen bezighouden met het onbekende. Pas dan kan er iets nieuws ontstaan.

Dit is iets wat we zullen onderzoeken: hoe iets ongedaan maken zonder echt te weten waar we precies naartoe gaan? Niet zo simpel omdat we voortdurend in een soort voortgangsmodus zitten, op zoek naar iets beters. We weten niet eens of het een betere wereld is die we starten in de Monsters School, dat kunnen we ook niet weten. We weten wél dat de wereld die we vandaag kennen, veranderd moet worden.

Wat vertel je de mensen die in het kunstpark wandelen? Nodig je hen uit om mee te doen, en alles wat ze op school hebben geleerd, gewoon te vergeten?

Carolina Mendonça
Ik zou hen aanraden om naar hun eigen lichaam te luisteren: hoe ze zich voelen, hoe ze zijn, wat ze willen. Om zo misschien dichter te komen bij wat ze écht willen. Of om naar een voor hen onbekende ruimte te gaan en te zien wat daar gebeurt.

Gosie Vervloessem
Inderdaad, laat hen accepteren dat ze een monster zijn. Daardoor beseffen ze dat ze geen aparte entiteit zijn, gescheiden van het park. Wanneer je het park of eender welke plek betreedt, 'draag' je die plek met je mee. Dan komt het erop aan te onderzoeken hoe je daarmee in dialoog gaat. Voor mij is dit wat kan gebeuren tijdens onze Monster Picknicks: dat we allemaal met elkaar versmelten. Het gaat dus om het accepteren van het monsterlijke, niet alleen in jezelf maar ook om je heen.

De titel van de expo is COME CLOSER. Hoe verhoudt dit zich tot de Monsters Assembly en de Monsters School?

Carolina Mendonça
Zoals Gosie net zei: sta jezelf toe dichter bij dingen te komen die misschien monsterlijk aanvoelen, maar die ook deel van jou zijn. Als we dichter bij onze monsterlijkheid geraken, zullen we ook dichter bij elkaar komen.

Gosie Vervloessem
COME CLOSER draagt ook een zekere sensualiteit, een bepaalde intimiteit in zich. We zullen dan ook veel werken met onze zintuigen en gevoeligheid, in plaats van met onze hersenen alleen. Bepaalde praktijken van kennisdeling nodigen uit om dichterbij te komen, en daardoor plezier te ervaren.

Leuk om met het idee van plezier dit gesprek af te ronden. Of het nu een sculptuur is of een performance waar we rond samenkomen, er is altijd deze behoefte aan plezier waar we samen naar zoeken. Bedankt voor dit gesprek.